عضو کمیسیون ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: امنیت ایران و مصر در عراق در حال انجام است و در آینده‌ای نزدیک دو کشور احیا خواهد شد.
احیای روابط ایران و مصر و افتتاح سفارتخانه‌ها در آینده نزدیک/ هدفی برای دادن حق و حقوق آبی ایران نیست و باید در سطح حاکمیتی مطالبه شود.
در روزهای گذشته میزبان فداحسین مالکی سفیر پیشین ایران در افغانستان و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بودیم. وی به‌واسطه سوابق مدیریتی متعددی که در استان سیستان و بلوچستان داشته است، اشرف دقیقی به میزان‌های به‌فرد و همچنین مشکلات این استان دارد.
او علاوه بر یک دهه مدیران در شهرستان ایرانشهر و تلاش برای توسعه تجاری منطقه چابهار، بین سالهای ۸۶ تا ۹۱ نیز سفیر ایران در افغانستان بوده است.
مالکی نیز در دولت دهم برای مدت حدود دو سال به‌عنوان دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر و بعد از آن نیز در قامت ستاد مرکزی مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز منصوب شد.
یکی از دغدغه‌های اصلی این عضو کمیسیون امنیت ملی، با توجه به بحران فعلی آب در برخی از نقاط کشور به‌ویژه استان‌های شرقی ایران، مسائل کم‌آبی در استان سیستان و چستان است، به طوری که وی بارها در طول گفت‌وگوی ۲ساعته‌ای که با وی داشتیم. از چالش‌های اجتماعی و امنیتی ناشی از بحران کم‌آبی در سیستان گفت.
به‌گفته مالکی، موضوع چالش سدسازی‌های کشور در سالهای اخیر که حق‌آبه ایران را به‌شکلی می‌توان تحت‌الشعاع قرار داد، تنها با ورود مقامات ارشد حاکمیتی که حل‌وفصل است،
چالشی که مالکی تصمیم می‌گیرد در صورت عدم حل آن هفته‌های آتی، استان سیستان و بلوچستان را با یکی از بی‌سابقه‌ترین بحران‌های آبی در دهه‌های گذشته روبه‌رو خواهد کرد.
در ادامه، مشروح گفت‌وگو با فداحسین مالکی نماینده زاهدان و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس را می‌خوانید:
فعال‌شدن ظرفیت‌های فراکسیون استان‌های مرزی در مجلس یازدهم
اخیراً لایحه‌های تحت عنوان ساماندهی تجاری مرزی در دستور کار دولت قرار گرفته که گویا این لایحه با مجلس هماهنگ در حال نگارش است، در همین رابطه بفرمایید که; مجلس یازدهم از سال ۹۹ چه چیزی را برای روابط تجاری و اقتصادی با همسایگان داشته است؟
از زمانی که مجلس یازدهم شکل گرفت و زمینه را فراهم کرد تا دولت و مجلسی هماهنگی روی کار بیایند، نوعی امیدواری در مردم به وجود آمد تا از مشکلات کشور به‌واسطه همگرایی دولت و مجلس مرتفع شود، به همین دلیل یکی از بزرگترین است. دغدغه‌های نمایندگان مجلس نسبت به دولت بحث تیم اقتصادی و سیاست خارجی دولت سیزدهم بود،
چرا که این دو در عملی است که دولت آقای رئیسی برای خود تعیین کرده بود، حلقه مفقوده‌ای که در ۴۰ سال گذشته وجود داشته است و ما همسایه را به‌عنوان اصلی ابزار توسعه و مراودات تجاری، اقتصادی و حتی امنیتی می‌دانیم. از دست داده‌ایم.
در دو سال گذشته با اراده‌ای که مجلس و دولت، اتفاقات خوبی در این منطقه افتاده است، نمونه‌ای از مثبت و روبه‌جلویی است که مجلس و دولت در این دو سال، فعال می‌شوند.
البته فعال کردن این مجلس یازدهم کلید خورد؛ به‌شکلی ما در ماه‌های دولت سیزدهم وقتی می‌بینیم که دولت عزم خوبی برای احیای روابط اقتصادی با همسایگان دارد، سُفرای ۱۵ کشور همسایه ایران را به مجلس دعوت کرد تا زمینه شکل‌گیری و اتاق‌های مشترک ایران را با همسایه‌های ابتدایی ایجاد کنیم.
البته با توجه به اینکه آقای امیرعبداللهیان که به‌عنوان دستیار ویژه آقای قالیباف در امور بین الملل (در مجلس) بود، مسئولیت اصلی هماهنگی فراکسیون استان‌های مرزی را با همسایه به‌عهده داشت، این مسیر با سرعت بیشتری در دولت سیزدهم دنبال شد. .
یک نمونه از شکلی که در همان سالهای اول شکل‌گیری فراکسیون استان‌های مرزی داشتیم، دعوت از سفیر عراق به مجلس بود. خب، با توجه به کارشکنی‌های دولت آمریکا در بحث همکاری‌های تجاری ایران و عراق، در آن برهه‌های تبادلات تجاری ایران و عراق با چالش‌هایی روبه‌رو شده بود اما به‌واسطه نشست‌های مشترکی که مجلس با سفیر عراق داشت، بخشی از این چالش‌ها حل‌وفصل می‌شد، همچنین به‌طور مداوم با این چالش‌ها حل شد. سفیر ترکمنستان نیز نشست‌های مشابهی را در مجلس برگزار کرد که دیدار بسیار مثبت و روبه‌جلویی بود.
البته خیلی‌ها در ابتدا مجلس و دولت را می‌کردند که مقامات به تهران سفر می‌کردند، مشابه همسایه‌های خود را به تهران می‌دادند که در دوران برجام به ایران می‌رفتند و اتفاقاً زمان آن نیز اینگونه وانمود می‌شد که این می‌شد که این مسیر را به مقصد برساند. انعقاد قراردادهای مشترک اقتصادی با ایران، در حالی که آمارهای اقتصادی خود گویای این واقعیت است که در دو سال گذشته حجم تبادلات اقتصادی ما با همسایه رشد چشمگیری است.
** هشدار امامعلی رحمان به کشورمان درباره تبعات عدم‌توجه ایران به همسایه
با توجه به نگاه متفاوتی که دولت سیزدهم نسبت به همکاری با همسایه دارد، آیا این نگاه صرفاً محدود به گسترش روابط تجاری و اقتصادی می‌شود یا اینکه در مسائل امنیتی نیز ملاحظات جمهوری اسلامی به همسایه منتقل می‌شود؟ این سوال را از این بابت از شما می‌پرسم که اخیراً برنامه‌ریزی رسمی سفارت رژیم غذایی در کشور ترکمنستان آنها در نزدیکترین منطقه به مرزهای ایران بود.
مالکی این یک امر مسلم است که اگر همسایه را رها کنیم، در کنار دست دادن قدرت‌های اقتصادی، بروز چالش‌های امنیتی ممکن است امکان پذیر شود.
بنده خاطرم هست زمانی که سفیر ایران در افغانستان بودم، نشست ۵جانبه با حضور ایران، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان و افغانستان برگزار شد. در حاشیه این نشست آقای امامعلی رحمان رئیس‌جمهور تاجیکستان رو به رئیس‌جمهور وقت ما کرد و گفت: «آقای رئیس!
خب، الآن در دولت آقای رئیسی سیاست نگاه به همسایگان به‌شکل ویژه در حال حاضر است و این موضوع بدون شک همسایگان ما را نیز برای همکاری بیشتر با جمهوری اسلامی ترغیب کرده است، همین موضوع است که باعث شده است بارها اذعان داشته باشیم. کنند که از روابط ایران با همسایه و قدرت‌های شرقی نگران هستند.
لایحه ساماندهی تجارت مرزی در شرف بررسی در صحن مجلس
ممکن است کمی مصداقی‌تر بفرمایید که در این بیش از یک سال فعالیت فراکسیون استان‌های مرزی رنگ‌وبوی جدی‌تری گرفته، چه‌های ملموسی برای کشور داشته‌اید؟
مالکی: اولین اقدام ما این بود که ما مرزهایمان را به رسمیت بشناسیم، حالا اگر این جمله را هرکس بشنوید یا بخواند پیش خود می‌گوید «مگر ما مرزهایمان را به رسمیت نمی‌شناسیم؟!»، اما منظور من از بیان این جمله است. امکانات حقوقی، اقتصادی، تجاری، سیاسی و امنیتی مناطق مرزی کشور و ساماندهی نظام مند این مناطق است،
در همین راستا دولت سیزدهم با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و همچنین حدود ۱۵ دستگاه اجرایی دیگر انصافاً در دو سال گذشته با اراده‌ای جدی وارد این عرصه شده است، وقتی ما این عزم جدی را پیشنهاد دادیم طرح ساماندهی مناطق مرزی را پیشنهاد داد. که دولت ارسال شده بود، به مجلس بازگردانیم تا این‌بار با همکاری و هماهنگی دولت لایحه‌ای جامع در این حوزه به تصویب برسانیم.
نهایتاً با تلاش‌های صورت‌گرفته لایحه‌های در دو آماده می‌شود که اولین آن مربوط به مرزهای زمینی (ساماندهی کو‌بری) و بخش دوم مربوط به مرزهای آبی (ساماندهی ته‌لنجی‌ها) بود، این لایحه در صورت اجرا می‌توانست تمامی قابلیت‌های موجود در مناطق را داشته باشد. مرزی کشور از بخش‌های اقتصادی، تجاری، سیاسی، امنیتی و حتی فرهنگی را شکوفا کند و تحول چشمگیری بر زندگی بخش قابل‌توجهی از مردم کشورمان داشته باشد.
نظر ما به عنوان نمایندگان استان سیستان و بلوچستان این است که در بحث حق‌آبه برای مقابله با باید در سطح حاکمیتی از اطلاعات مطالب مطرح شود. چرا که به نظر می‌رسد طالبان قصدی برای دادن حق و حقوق آبی ایران ندارد
با توجه به این لایحه، بیش از ۲۱۰ نفر از نمایندگان مجلس با نگارش نامه‌های خطاب به سران قوا از آنها درخواست کردند تا این لایحه را به شکل ویژه در جلسات سران ۳قوه مطرح و پیگیری کنند. اما با ملاحظاتی که یکی از سران ۳قوا داشت با بررسی ویژه این لایحه مخالفت کرد تا این لایحه برای بررسی به دولت ارسال شود و در دولت نیز پس از بررسی‌های کارشناسی به شکل دوتی فوری و تقدیم مجلس شد.
در مجلس نیز علی‌رغم این لایحه برای نیاز به دو سوم آرای نمایندگان بود، اما با مشارکت خوب انتخاب شد و هم‌اکنون در ۲ کمیسیون اقتصادی و امنیت ملی در حال بررسی است. کمیسیون کمیسیون اقتصادی در جلسه روز سه‌شنبه خود لایحه ساماندهی تجارت مرزی را به تصویب رساند.
**درخواست مقامات پاکستان برای احداث شهرک صنعتی مشترک در مناطق مرزی
قرار است با اجرای این لایحه چه تحولاتی در مرزهای ایران با همسایگان اتفاق بیفتد؟
مالکی: به عنوان مثال در سالهای اخیر شاهد حملات تروریستی بسیاری از مبدأ کشور پاکستان بودیم اما با توجه به دولت سیزدهم برای احیای روابط تجاری و اقتصادی با پاکستان، امنیت امنیتی کشور نیز به فعالیتهای تروریستی و ناامن منطقه تغییر کرد. . به طوری که به جای برخی از فعالیتهای دیپلماتیک بی‌نتیجه، تصمیم بر این است که با توجه به نظام حاکم در پاکستان که بر پایه ارتش بنا شده است، این بارها نیروهای مسلح نیروهای مسلح را در میدان‌ها و با رایزنی با همتایان پاکستانی، مسائل امنیتی در مرزهای مشترک قرار دهند. را حل و فصل کند.
با ورود ستادکل نیروهای مسلح کشورمان شاهد هستیم که امنیت مرزهای مشترک با پاکستان به نسبت سالهای گذشته به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرده است. همین افزایش امنیت در مناطق مرزی باعث می‌شود تا مقامات اجرایی و اقتصادی پاکستان نیز در ماه‌های اخیر چندین بار احداث شهرک صنعتی مشترک در مرز با ایران را به ما ارائه دهند که هم‌اکنون این پیشنهاد در کمیسیون مشترک دو کشور در حال بررسی است. سر محل احداث این شهرک صنعتی در حال رایزنی هستند.
یک از مناطقی که طرف پاکستانی برای احداث شهرک صنعتی در آنجا را دارد، منطقه «ریمدان» است. با توجه به اینکه ریمدان نزدیکترین منطقه به بندر بزرگ کراچی است، پاکستان‌ها به شدت بر روی این مسیر در حال کار کردن هستند.
** ذخایر آبی سیستان دو ماه دیگر تمام می‌شود
تا بحث مرزهای شرقی مطرح است، اشاره‌های هم به حق‌آبه کشورمان داشته‌اند. به هر حال این موضوع در سالهای گذشته از مهم ترین مسائل مناقشه برانگیز در میان ایران و افغانستان بوده است و از طرف افغانی چه در دوره ریاستجمهوری اشرف غنی است و چه امروز که حاکمیت در دست طالبان است، وعده هایی را به جمهوری اسلامی و اما در عمل هیچ کدام از این وعده ها هستند. محقق نشده است. اگر ممکن است شرحی از آخرین وضعیت حق‌آبه ایران داشته باشید.
مالکی: نظر ما به عنوان نمایندگان استان سیستان و بلوچستان این است که در مورد حق‌آبه برای مجاب کردن طرف مقابل باید در سطح حاکمیتی از مطالب مطالب مطرح شود. چرا که به نظر می‌رسد طالبان قصدی برای دادن حق و حقوق آبی ایران ندارد.
من در روزهای متمادی نامه‌های به آقای رئیسی نوشتم و در آن استان تاکید کردم که ذخایر آبی سیستان و بلوچستان تا ۲ ماه آینده تمام خواهد شد و جمعیت حدود ۲ میلیونی منطقه با بحران امنیتی آب تهدید است.
**مسئله حق‌آبه ایران در سطح شورای عالی امنیت ملی بررسی می‌شود
در آخرین دوره‌ای هم که کمیسیون امنیت ملی مجلس با حضور مقامات وزارت نیرو، گزارش این وزارتخانه درباره وضعیت بحرانی آب در استان سیستان برای مقامات امنیتی کشور بازگو شد. همچنین آقای رئیسی در حاشیه جلسه استیضاح وزیر صمت، جویای آخرین وضعیت آبی استان شد که من هم وضعیت بحرانی منطقه از جمله برپایی تجمعات اعتراضی مردم را برای ایشان تشریح کردم.
در نهایت نیز بنا شد تا نام‌های خطاب به رئیس‌جمهور و معاون اول در رابطه با این موضوع بنویسم تا در شورای عالی امنیت ملی مطرح شود. البته هنوز زمانی برای این جلسه تعیین نشده است.
به هر حال راه‌حل عبور نهایی از بحران فعلی آب در سیستان این است که کشورمان در سطح حاکمیتی به این موضوع ورود کنند و رایزنی مستقیم با تصمیم‌گیری‌ها را حل‌وفصل کنند. در صورتی که ظرف دو ماه آینده اتفاق مثبتی نیفتد باید منتظر بروز فاجعه‌های انسانی در استان سیستان باشد.
**روایت مالکی از نقش حاج قاسم در آزادی ۱۱ مهندس ایرانیِ در بند طالبان
با توجه به همزمانی دوره سفارت شما در افغانستان با فرماندهی حاج قاسم در سپاه قدس، بفرمایید که روابط امنیتی دولت وقت افغانستان با حاج قاسم در چه سطحی بود؟
مالکی: به این سوال شما با ذکر یک خاطره می‌دهم پاسخ دهید. زمانی که ایران برای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی با افغانستان جاده‌ای مرزی به سمت استان فراه افغانستان می‌ساخت، طالبان ۱۱ نفر از مهندسان ایرانی را دستگیر کردند. پیش از شروع این پروژه نیز تهدید کرده بود که اجازه ساخت این جاده را به ایران داد. وزیر کشور که آن زمان ژنرال بسم الله خان بود به من زنگ زد و گفت که آمریکایی ها به ما می گویند که قصد دارند با عملیات هلی‌برن ۱۱ مهندسان ایرانی را نجات دهند.
او همچنین گفته است که به آمریکایی‌ها اجازه چنین کاری را به آنها نمی‌دهد. بسم‌الله خان همچنین گفت که شما یک نماینده معرفی می‌کنید تا در ستادکل نیروهای مسلح مستقر شود و عملیات کماندوهای افعانستانی برای مهندسان ایران را رصد کند.
من هم به عنوان سفیر جمهوری اسلامی با ژنرال مارشال فهیم تماس گرفتم و به او تاکید کردم که به هیچ عنوان اجازه پناهنده‌ها را نمی‌دهیم و شخصاً برای آزادی‌سازی مهندسان کشورمان انجام می‌دهند. مارشال فهیم نیز با ژنرال مک‌کریستال که آن زمان فرمانده‌های آمریکایی در افغانستان تماس گرفت و او را از انجام عملیات‌های آمریکایی برحذر داشت.
ژنرال فهیم همچنین خطاب به فرمانده آمریکایی تاکید کرد که اگر کماندوهای افغان نیاز به کمک هم داشته باشند، از حاج قاسم طلب کمک خواهند کرد. در نهایت نیز کمتر از ۳ روز با کمک‌های که نیروی قدس سپاه اطلاعات با شخصیت حاج قاسم داشت، مهندسان ایرانی توسط کماندوهای افغان آزاد و به کشور منتقل شدند.
اگر موافق باشید در ادامه این گفت‌وگو نگاهی هم به تحولات اخیر در منطقه داشته است. به عنوان مثال بفرمایید که از نظر شما چه گزینه ای وجود دارد که عربستان به این نتیجه رسید که پیشقدم احیای روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی شود؟
مالکی: بدون شک تحولات سالهای اخیر منطقه باعث شد که برخی از واقعیت‌ها برای منطقه به ویژه سعودی‌ها ظاهر شوند و بر اساس همین واقعیت‌ها بودند که عربستان متوجه شد که در حال حاضر از بردن خود در منطقه و. جهان است. یعنی دوستانی که عربستان برای خود انتخاب کرده بود تماماً دشمنان ایران بودند. از این روهای سعودی‌ها بعد از ۷ سال متوجه شدند که همپیمانان باید دوستان خوبی برایشان وجود داشته باشد و حتی دوستی با غرب باعث تحقیر عرب‌ها و عربستان شد. مثلاً آقای رئیس در صحبت‌های خود صراحتاً از عربستان به عنوان گاو شیرده یاد می‌کرد.
نکته بعدی که باعث شد عربستان به سمت ایران سوق پیدا کند رقابت در منطقه بود. عربستان متوجه شد که در منطقه نمی‌تواند با ایران به رقابت بپردازد. مهم ترین موضوعی که باعث شد سعودی ها متوجه شوند این موضوع توسط ایران شکست خورده است.
نکته سوم نیز این بود که ایران در ظاهر خود با عربستان همیشه بوده است و هیچگاه در مقابل عربستان بسته نگرفته و دست دوستی ایران همیشه به سمت آن کشور دراز بوده است.
**احتمال دیدار روسای جمهوری ایران و مصر در آینده‌ای نزدیک
یکی از پیامدهای اتفاقات اخیر، احیای روابط با کشور مصر بوده است. این موضوع را چگونه ارزیابی کنید؟
احیای روابط ایران و مصر بسیار مهم است. زیرا مصر یکی از قدیمی و با تمدن منطقه و جهان است. از این جایگاه مصر نسبت به سایرین جایگاه بسیار بالایی دارد و مهم است حتی در گذشته نیز ملت مصر با احترام به ملت ایران نگاه می‌کند و همینطور ملت ایران نیز همین نگاه را به ملت مصر کرده است. در همین راستا مجلس ایران و مصر در عراق در حال انجام است و در آینده‌ای نزدیک به روابط ایران و مصر احیا خواهد شد و سفارتخانه‌ها را در هر دو کشور ایجاد کرد و بعد از این اقدام، دیداری بین آقای رئیس جمهور ایران و آقای آقای رئیس جمهور ایران انجام شد. السیسی رئیس جمهور مصر تدارک دیده خواهد شد.